کاروانسرای گدوک در فیروزکوه

کاروانسرای, گدوک, در منطقه گدوک, جاده فیروزکوه, قرار دارد. این بنا با شماره ثبت ۲۷۹۵ در تاریخ ۱۶ مهر ۱۳۷۹ در آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این بنا در ۲۵ کیلومتری جنوب ورسک، در گردنه کوهی معروف به گدوک, یا همان گدیک ترکی که به معنی گردنه است. واقع شده و مربوط به دوران حکومت شاه عباس صفوی است و به همین مناسبت به کاروانسرای, شاه عباس نیز معروف می باشد. مال بند آن در ساختمان قرار داشته که ۳۰ متر طول دارد. بعد از ورودی اصلی صفحه هائی در طرف ساخته شده و اتاق های متعددی در ضلع شمالی و جنوبی برای استراحت مسافران در نظر گرفته بودند. روبروی در ورودیی اصلی نیز سه اتاق منفرد وجود دارد که احتمالاً شاه نشین بوده است. ضلع شرقی بنا نیز ۵۰ متر طول دارد. این بنا نیز از کاروانسراهای مهم عصر صفویه می باشد.
این کاروانسرا که در سوادکوه بلااستفاده بود و در سال ۱۳۳۸ توسط اداره راه و ترابری استان مازندران از مالک آن خریداری و تبدیل به پارکینگ ماشین آلات مکانیزه و برف روب راهداری گدوک, شده و در مجاورت پلیس راه گدوک سوادکوه قرار دارد.
کاروانسرای, گدوک؛ در دوران صفوی و در سال ۱۰۰۰ ه خ یعنی ۳۹۲ سال پیش به دستور شاه عباس در گردنه ای که نادرشاه ترور شد و فرزندش کور، بنا شد، کاروانسرای, گدوک محل استقرار و شکست نیروهای محمدعلی شاه قاجار پس از خلع سلطنت توسط مشروطه خواهان، کاروانسرای گدوک یا همان پناهگاه رضاخانی که فضولات حیوانی در اصطبلش باعث زنده ماندن بنیانگذار دودمان پهلوی شد، رضا پهلوی در چهلمین روز زندگی، پدرش را از دست می دهد، مادر رضا پهلوی (نوش آفرین) از آلاشت به تهران مهاجرت می کند، در این سفر رضای نوزاد، به شدت بیمار شده و با رسیدن به گردنه و کاروانسرای گدوک، یخ می زند و مادر وی را مرده می پندارند. بنابراین به علت سرمای زیاد و عدم امکان کندن زمین، برای دفن در زمان مناسب، او را در اصطبل حیوانات کاروانسرای گدوک قرار می دهند و رضا پهلوی با گرمای فضولات حیوانی احیاء و به زندگی بر میگردد
این کاروانسرا در ابتدای ساخت برای کاروان ها و مرکب هایشان به عنوان مکان استراحت بوده و از اواخر دوران قاجاریه بلااستفاده شده و در سال ۱۳۳۸ تبدیل به پارکینگ راهدارخانه گدوک سوادکوه شد.

کاروانسرای گدوک با توجه به موقعیت جغرافیایی و سرمای شدید از نوع کاروانسراهایی با معماری کوهستانی است، کاروانسراهایی که کاملاً پوشیده هستند. کاروانسراهای پوشیده کوهستانی از اتاق های گنبد دار مرکزی یا یک ردیف گنبد دار و تعدادی اصطبل که درهمان ردیف قرار دارند تشکیل شده اند.