نگاهی به قلعه اَنوشبَرد

قلعه, فراموشی که با نام های قلعه, گیلگَرد و قلعه, اَنوشبَرد, (به معنای نابودکننده زندگی) نیز شناخته می شود، کهن ترین زندان سیاسی- عقیدتی شناخته شده در ایران است. قلعه, انوشبرد، زندان و شکنجه گاه و سیاهچالی قلعه, مانند و مخوف در خوزستان بوده که در دوره ساسانی برای حبس دائمی و شکنجه مخالفان حکومت و معترضان به دین زرتشتی ساخته شده بود. این زندان در حدود شهر جندی شاپور یا دزفول جای داشته است. برخی پژوهشگران بر اساس کاوش های جدید در شهر دزفول معتقدند که محل دقیق آن زندان در محله مرتفع موسوم به <<قلعه>> در داخل شهر دزفول و در مجاورت رود دز و پل تاریخی آن بوده است. جایی که امروزه نیز بقایایی از استحکامات آن برجای مانده است. زندانیان سیاسی و عقیدتی محبوس در قلعه انوشبرد هیچگاه آزاد نمی شدند و اعدام نیز نمی شدند، بلکه به مدتی نامحدود در شرایط سخت و هولناک زندان سپری می کردند تا زجرکُش شوند. کسی در کشور حق نداشت در باره این زندان یا زندانیان آن صحبت کند و یا حتی نام آنها را بر زبان بیاورد. همگان می بایست کسانی را که به این زندان انداخته می شدند، برای همیشه فراموش کنند. همچنین سخن گفتن از زندانبانان نیز ممنوع بود و مجازات های سختی در پی داشت.