آتشكده زيباي ساساني

يك آتشكده زيباي ساساني به همراه برج خاموشي در منطقه بنديان در گز مشاهده شده است ودر سالهاي اخير حفاري در آنجا صورت گرفته است. برج خاموشي محل تدفين زرتشتيان ، به شكل استوانه با ارتفاع سه متر و قطرحدودي 20 مترمي باشد. در آتشكده گچكاريهاي نفيس زيبايي از دوره ساسانيان بر جا مانده كه موضوعات آن عبارتند از پيروزي بهرام پنجم بر پادشاه هپتاليان، مراسم مذهبي در حضور آناهيتا ، معرفي افراد به شاه ، صحنه ضيافت تاج بخشي به شاه. درون آتشكده آتشداني زيبا يافت شده و پنج كتيبه به خط پهلوي در محراب آن قرار داشته است. حفاريهاي اين منطقه در سال 1373 آغاز شد. گچ بريها مربوط به سال 425ميلادي زمان سلطنت بهرام پنجم است كه در تاريخ طبري نيز از آن ياد شده است.
در اين كتاب ميخوانيم: بهرام شاهي خوش گذران بوده و اعتنايي به امور مملكتي نداشته است. همين امر باعث مي شود كه دولتهاي روم در غرب و هپتاليان در شرق به مرزهاي ايران چشم طمع پيدا كردند. با تذكر بزرگان دربار بهرام اعتنايي به تذكر بزرگان دربار نكرد و بزرگان از ترس حمله هپتاليان نماينده اي به سوي پادشاه هپتالي ميفرستند كه قصد حمله به ايران داشت و ميخواهند كه او را با دادن باج از حمله منصرف كنند. بهرام نيز به قصد آتشكده آذرگشنسب از تيسفون خارج گشت و اين تصور ايجاد شد كه او قصد فرار دارد. پادشاه هپتالي كه اين موضوع را ميشنود به نيروهاي خود استراحت داد و منتظر رسيدن خراج ايرانيان ميشود. بهرام در اين ميان مخفيانه با سپاهي اندك خود را به لشگرگاه هپتاليان رساند. به سپاهيانش دستور ميدهد پوستهاي گاوي را كه همراه داشتند را از ماسه پر كنند و بر گردن كره اسبها آويزان كنند. آنها گله عظيم اسبهايي را كه همراه داشتند به ميان سپاه هپتالي رم ميدهند و شبانه به آنها حمله كردند، سپاه هپتالي غافلگير شد و تعداد زيادي از آنان كشته شدند. بهرام پادشاه هپتالي را دستگير ميكند و زن او را براي كنيزي به معبد آذرگشنسب فرستاد.... چنين داستاني بر روي گچبر يهاي اين آتشكده نقش بسته شده است. افرادي كه زير پاي اسبان گچبري شده اند چهره هايي ايراني ندارند.