دخمه زرتشتیان

دخمه زرتشتیان را با نام برج خاموشان و برج سکوت نیز می شناسند. در 15 کیلومتری جنوب شرقی یزد و در حوالی منطقه صفائیه، بر بلندای کوهی رسوبی و کم ارتفاع به نام کوه دخمه، دو عمارت سنگی مدور برج مانند با فضای میان تهی قرار دارد که به دخمه یا دادگاه زرتشتیان مشهور است. یکی قدیمی تر به نام مانکجی هاتریا (زرتشتی هندی الاصل) و دیگری که جدیدتر می باشد به نام گلستان معروف است که مربوط به دوره قاجاریه می باشد. دخمه گلستان 25 متر قطر دارد و ارتفاع دیوار آن از سطح تپه 6 متر است. دخمه مانکجی نیز 15 متر قطر دارد.
کارکرد این برج برای دفن جنازه ها بوده است. در گذشتهٔ دور جنازه ها را بالای برج می گذاشتند تا خوراک پرنده ها شود. بعدها استخوان ها را در چاهی می ریخته اند. این کار برای جلوگیری از آلوده شدن خاک بوده است.
وسط فضاي ميان تهي دخمه چاهي وجود دارد که به ldquo;استودانrdquo; معروف است و استخوان هاي به جاي مانده از اجساد را داخل آن مي ريختند.
سطح داخلی برج خاموشان به صورت پهنه گردی است که تمام آن با تخته سنگ های بزرگ پوشیده شده و سه بخش زنانه و مردانه و بچگانه دارد
محل ساخت این دخمه ها که همه خارج از شهر قرار دارند، با محاسبات دقیقی انجام می شد تا با وزش باد و بارش باران آلودگی به سمت شهر منتقل نشود.
این دخمه ها همچنین از خشت خام وگچ ساخته می شدند تا آلودگی ناشی از فساد مردگان به زمین نرسد .
در دامنه ضلع شمالی کوه دخمه چند عمارت خشت وگلی ,آجری , سنگی و یا ترکیبی از اینها خواهید دید که به دوران صفویه تعلق دارند و از سازه های رفاهی این دوران به شمار می روند .