سنگ نوشته یا کتیبه چیست؟

سنگ نبشته، سنگ نوشته یا کتیبه به تخته سنگ، کاشی کاری یا سطح دیگری گفته می شود که معمولاً واقعه ای تاریخی بر روی آن کنده کاری یا نوشته شده باشد. معمولاً کتیبه به نوشته ای اطلاق می شود که بر روی سنگ، در حاشیهٔ سردرِ ساختمان ها؛ یا گوشه های پارچه های خاص نظیر پرده، سفره، و بیرق؛ یا بر صفحه های کتاب نگارش می یابد.

قدمت تاریخی

سنگ نبشته های (کتیبه های) یافت شده در مصر وبین النهرین و مواردی مانند آن به هزاره چهارم پیش از میلاد برمی گردد. این کتیبه ها بیشتر فرمان شاهان و فرمانروایان و توصیف وقایع و تاریخ جنگ ها بوده اند.

کتیبه های مهم ایران باستان

در ایران باستان سنگ نوشته بیشتر بر کوهپایه ای مشرف بر چشمه سار حک می گردیده است. سنگ نوشته گاه به دستور شاه کشور، سردار یا والی منطقه نگاشته می شد.

از کتیبه های مهم دوران باستان در ایران و نواحی اطراف آن یکی کتیبه آشور بانیپال در ذکر فتح شهر شوش و وقایع پس از آن،و دیگر کتیبه های دوگانه داریوش هخامنشی در بیستون به زبان های پارسی قدیم و عیلامی بابلی است، که یکی به کتیبه بزرگ و دیگری به کتیبه کوچک موسوم است.

از شاهان هخامنشی کتیبه های متعددی در تخت جمشید،شوش، نقش رستم، و همدان برجای مانده است. کتیبه داریوش اول در شوش را فرانسویان کشف کردند. این کتیبه مفصل تر از کتیبه بیستون و نقش رستم (از کتیبه های دیگر این شاه و شاهان دیگر هخامنشی) است. در نقش رستم، محلی در ۴ کیلومتری تخت جمشید، چهار مقبره از شاهان هخامنشی به صورت مغاکهایی بر سینه کوهی از سنگ یکپارچه برجای مانده است. در این مکان کتبیه هایی دربارهٔ جنگ ها و فتوحات داریوش و خشایارشا وجود دارد.[۵] در همدان نیز کتیبه ای از داریوش در کوه الوند به زبان پارسی، عیلامی، و آشوری نگارش یافته است. محتوای آن وصف اهورامزدا و کمک های او و ذکر وقایع سلطنت داریوش است. کتیبه ای از خشایارشا نیز در همان مکان با وصف اهورامزدا و ذکر سلطنت او وجود دارد. کتیبه دیگر از اردشیر دوم برپایه ستونی به سه زبان مذکور است که هم اکنون در موزه بریتانیا قرار دارد. مضمون این کتیبه وصف اجداد اردشیر دوم و تالاری است که او بنا نهاده است.

سنگ نوشته یا کتیبه چیست؟. آثار شناسی گنج. دفینه ها. آثار شناسی علائم باستانی. اسرار کاوش