طراحی شهر نجف آباد

دوره شاه عباس اول نقطه عطفي در تاريخ ايران است. اصلاحاتي که اين پادشاه مقتدر در اوضاع نابسامان اين سرزمين به وجود آورد، موجب ايجاد امنيت و آرامش، رونق اقتصادي، توسعه شهر نشيني، گسترش تجارت و بهبود زندگي عامه مردم و رفعت جايگاه ايران در بين کشورها گرديد. شيخ بهايي يکي از مهمترين ملازمان شاه عباس بود که در اين راه تلاش هاي موثري انجام داد. مردم شهر نجف آباد در 30 کيلومتري غرب شهر اصفهان بر اين عقيده اند که شهر محل سکونت آن ها در زمان اين پادشاه و تحت نظارت شيخ بهايي ايجاد گرديده است. هدف از اين مقاله بررسي صحت اين موضوع است. براي اين منظور، اسناد و مدارک کتابخانه اي موجود و همچنين شواهد محلي بر جاي مانده مورد مطالعه و تجزيه و تحليل منطقي قرار گرفت. نتايج به دست آمده مويد آن هستند که اين شهر به دستور شاه عباس صفوي و براي تقويت پايتخت تازه تاسيس صفوي به وجود آمده و شيخ بهايي بر ايجاد آن نظارت داشته است. آب مورد نياز اين شهر با شبکه اي از قنات که به صورت شعاعي از 55 تا 35 کيلومتري غرب نجف آباد امتداد داشته اند، تامين شده و با يک کانال طولاني تا شهر انتقال يافته و با برنامه اي منظم در سطح زمين هاي کشاورزي تقسيم گرديده است. همچنين، نقشه شهر را بر اساس اصول شهر سازي و رعايت الگوي قرينه سازي به سبکي طراحي شده که دو ميدان در مرکز شهر قرار گرفته و خيابان ها و کوچه هاي عمود بر هم از آن ها منشعب شده اند. ايجاد اين شهر جديد نه تنها هيچ مشکلي براي ساکنان قبلي روستاهاي منطقه ايجاد نکرده، بلکه منافع زيادي نيز براي آن ها داشته است. امروزه با وجود اين که بيش از 400 سال از تاسيس اين شهر مي گذرد، هنوز اين يادگار ارزشمند عهد صفوي به خوبي شناخته و معرفي نشده است. پيشنهاد مي شود که برخي دخل و تصرف هاي صورت گرفته در مسير قنوات و شبکه آبرساني و نقشه اين شهر رفع گرديده و اين مجموعه به عنوان يک اثر ملي که مي توان آن را نمادي از حاکميت تفکر برنامه ريزي ناحيه اي در عصر صفوي دانست، ثبت گردد